Το Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή του Ελληνισμού. Η Μ. Εβδομάδα και η Ανάσταση ήταν και είναι οι ομορφότερες μέρες του χρόνου τις ζούμε και τις ζει κάθε κομμάτι του απανταχού Ελληνισμού με ευλάβεια, χαρά, προσευχή και αγάπη. Το θείον πάθος οδηγεί στο θρίαμβο της Ανάστασης, στο θάνατο του θανάτου τη νίκη της ζωής σηματοδοτώντας το τέλος του χειμώνα και την αρχή της Ανοιξης. Πάσχα είναι το πρώτο ξύπνημα από το βαρύ, βαρύτατο χειμωνιάτικο ύπνο. Είναι κατά πολλούς ειδήμονες η πρώτη ανάσταση της ζωής ύστερα από μια μεγάλη νάρκη κι ένα βαθύ μαρασμό. Και γι' αυτό γιορτάζεται τόσο χαριτωμένα, τόσο πρωτότυπα. Είναι μεγάλη γιορτή όλων των μεσογειακών λαών. Το Ελληνικό όμως Πάσχα έχει ιδιαίτερο παραδοσιακό χρώμα και χαρακτηριστική αίσθηση. Τα Πασχαλινά έθιμα του Ελληνικού λαού έχουν την δική τους σφραγίδα, αξία και ποικιλία και έχουν όλα τις ρίζες τους σε παραδόσεις αιώνων ή ακόμη και χιλιετηρίδων. Ο Γ. Σεφέρης λέει: Καμιά από τις παραδόσεις μας Χριστιανικές ή προχριστιανικές δεν έχει πεθάνει πραγματικά. Συχνά όταν πηγαίνω στην Ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής μου είναι δύσκολο να αποφασίσω αν ο θεός που κηδεύεται είναι Χριστός κι ο Αδωνις.
Σήμερα σε όλη την Ελλάδα το Πάσχα γιορτάζεται με χριστιανικό ορθόδοξο τρόπο, με αναβίωση παλιών εθίμων (πανελλαδικά), μια ομαδικά λαϊκή διάθεση επιστροφής στη παράδοση και επομένως και στις Πασχαλινές Ελληνικές παραδόσεις, τόσο αλληγορικές και τόσο γνήσιες.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης παρατηρεί: "Ευνόητον δε ότι όπως λάβη την αγνήν ιδέαν περί του τρόπου καθ` ον προσδεχόμεθα κατανοούμεν και εορτάζομεν την Ανάστασιν δέον να ευρεθή κατά την ημέραν της σήμερον μακράν της Πρωτευούσης... Λαμπρή ανατέλλει δια τους κατοίκους των επαρχιών, των πόλεων, των κωμοπόλεων, των χωριών, όσον διασώζονται καθαρώτερον και εκδηλούνται εμφανέστερον του Εθνικού βίου τα ήθη κι έθιμα. Εκεί αι γλυκύταται παραδόσεις, εκεί αι ελληνικώταται συνήθειαι."
Θυμάμαι την γιαγιά μου και
την μητέρα μου όταν η αυλή στο πατρικό μου στο χωριό ήταν ακόμα τσιμεντένια, να
καθαρίζουν καλά και να βάφουν τις άκρες από τα σκαλοπάτια και τις γλάστρες με
άσπρη μπογιά. Η Λαμπρή έπρεπε να βρει το σπίτι πεντακάθαρο.
.png)
Γύρω από τις συνήθειες του Πάσχα μπλέκονται έθιμα και πρακτικές, που έχουν τις ρίζες τους σε προχριστιανικά και λαϊκά δρώμενα. Πρόκειται για έθιμα με χαρακτήρα λατρευτικό, εξαγνιστικό, αλλά και αποτρεπτικό του κακού, όποιου κακού απειλεί την οικογένεια.
Τα κόκκινα αυγά της Μεγάλης Πέμπτης έχουν μια ολόκληρη ιεροτελεστία, που ξεκινάει από την επιλογή των καλύτερων αυγών, βαφής και σχεδίων και καταλήγει στην τοποθέτηση τους στο πασχαλινό τραπέζι. Περικλείουν όλη μας τη ζωή. Εκφράζουν τη χαρά για την Ανάσταση του Χριστού και το χρώμα τους λειτουργεί αποτρεπτικά για κάθε κίνδυνο ή αρρώστια.
Γιατί βάφουμε τα αυγά (κυρίως) κόκκινα
Το κόκκινο χρώμα, είναι χαρακτηριστικό για τη Μεγάλη
Πέμπτη, όχι μόνο στα αυγά. Σε πολλές περιοχές απλώνουν ένα κόκκινο υφαντό ή ένα
πανί στο παράθυρο, στο μπαλκόνι, στην αυλή του σπιτιού, έθιμο που έχει
παρόμοιους με το αυγό συμβολισμούς και κυρίως αποτρεπτικές ιδιότητες.
Τα κόκκινα αυγά, τα τσουγκρίζουμε, ευχόμενοι ο ένας στον
άλλον. Μια πράξη που συμβολίζει το σπάσιμο του τάφου και των δεσμών του θανάτου
με την Ανάσταση του Κυρίου. Έπειτα τα τρώμε, ώστε να αποκτήσουμε την κρυμμένη
δύναμή τους
Τα βάζουμε σε λαμπροκουλούρες
και σε τσουρέκια. Τα τοποθετούμε στους τάφους, ώστε και οι νεκροί να λάβουν το
μήνυμα της Ανάστασης. Τα βάζουμε στο εικονοστάσι για φυλαχτό. Μ' αυτά σταύρωναν
όσους έχουν υποστεί βασκανία ή τις έγκυες και αγγίζουν το σώμα των ασθενών για
να τους ανακουφίσουν από τους πόνους. Τα θάβουν στο αμπέλι για να προστατεύεται
από τα σκαθάρια και το χαλάζι και στο χωράφι για καλή σοδειά. Τα κρεμούν με
κλωστή από το ταβάνι, στολίζοντας και προστατεύοντας έτσι το σπίτι.
Τη Μεγάλη Πέμπτη ζυμώνουν επίσης τα ψωμιά της Λαμπρής και
τα κουλουράκια, ενώ οι νονοί στέλνουν τις λαμπάδες στα βαφτιστήρια και φυσικά
το βράδυ στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια.
Ο θόρυβος για να διώξουμε τον θάνατο (καμιά
φορά με τραυματισμούς, αλλά τα έθιμα πρέπει να τηρούνται)
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα απόλυτης αργίας, εντός και
εκτός σπιτιού. Σε ορισμένες περιοχές, οι πιστοί συμπάσχουν με τον Χριστό
πίνοντας τρεις γουλιές ξύδι. Στην περιφορά του Επιταφίου ακολουθούμε με κεριά,
εκφράζοντας την θλίψη μας και μετά περνάμε από κάτω, καθώς θεωρείται μεγάλη
ευλογία.
Το Μεγάλο Σάββατο στολίζουν τον ναό με κλαδιά και φύλλα
δάφνης, ενώ σε πολλά μέρη το μεσημέρι έχουμε την πρώτη Ανάσταση. Με το
"Ανάστα ο Θεός" σκορπιούνται τα δαφνόφυλλα, χτυπούν οι καμπάνες και
οι πιστοί τα πόδια τους στο στασίδι, πυροβολούν, γενικά κάνουν θόρυβο για να
διώξουν τον θάνατο.
Θόρυβος με βαρελότα και καμπάνες γίνεται και το βράδυ της
Ανάστασης, μετά το "Χριστός Ανέστη", οπότε τσουγκρίζουν τα αυγά, ενώ
σε διάφορα μέρη της Ελλάδας σπάνε τσουκάλια. Ο θάνατος νικήθηκε και η γιορτή
αρχίζει. Μετά την Ανάσταση έχουμε το έθιμο της μαγειρίτσας με πολλά χορταρικά
ό,τι πρέπει για το στομάχι, που είχε να δεχτεί τροφή ζωικής προέλευσης πολύ
καιρό.
Το Πάσχα
Πάσχα σημαίνει σούβλισμα του αρνιού. Σε πολλές περιοχές,
πριν σφάξουν το ζώο, το τιμούν ιδιαίτερα, στολίζοντας το με κόκκινη κορδέλα ή
βάφοντας το με κόκκινη μπογιά από τα αυγά. Το αρνί συμβολίζει τον Χριστό που
θυσιάστηκε σαν ζώο για την σωτηρία όλης της ανθρωπότητας.
Την ημέρα του Πάσχα έχουμε τη Δεύτερη Ανάσταση, την Αγάπη.
Μετά την μικρή απογευματινή λειτουργία σε πολλές περιοχές της Ελλάδας
ακολουθούσαν τελετουργικοί χοροί γύρω από την εκκλησία, με τον ιερέα να ανοίγει
τον χορό, ενώ επισκέπτονταν και το νεκροταφείο, όπου χόρευαν γύρω από τους
τάφους. Ο θάνατος έχει νικηθεί και η γιορτή συνεχίζεται.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου